درمان پرولاپس یا بیرون زدگی مقعد

روش‌های درمان پرولاپس مقعد؛ از تغییرات سبک زندگی تا جراحی

نتیجه‌گیری

پرولاپس مقعدی چیست؟

وضعیتی است که در آن بخشی از روده بزرگ (راست‌روده) از محل طبیعی خود در داخل بدن بیرون زده و از مقعد خارج می‌شود. این مشکل به‌ویژه در افراد مسن یا کسانی که ضعف عضلات کف لگن دارند، شایع‌تر است. این عارضه ممکن است در ابتدا به‌صورت خفیف بروز کند و فقط در حین دفع مدفوع رخ دهد، اما با گذشت زمان و بدون درمان، ممکن است حتی در حالت‌های عادی و بدون فشار نیز اتفاق بیفتد.
پرولاپس مقعدی چیست؟

انواع پرولاپس رکتوم

پرولاپس کامل: کل دیواره رکتوم از مقعد بیرون می‌زند.
پرولاپس داخلی: رکتوم به داخل خودش جمع می‌شود، بدون اینکه از مقعد خارج شود.
پرولاپس مخاطی: فقط لایه داخلی (مخاط) راست‌روده از مقعد بیرون می‌زند.
هر کدام از این انواع بسته به شدت و علائم، درمان متفاوتی نیاز دارند.
علت های بیرون زدگی

علت های بیرون زدگی

یبوست مزمن: فشار زیاد و مکرر هنگام دفع مدفوع.
اسهال مزمن: دفع مکرر مدفوع که به عضلات فشار وارد می‌کند.
بارداری و زایمان: فشار بر عضلات لگن و مقعد در دوران بارداری و هنگام زایمان.
افزایش سن: ضعیف شدن عضلات کف لگن با افزایش سن.
سرفه مزمن یا برونشیت: سرفه‌های مداوم که باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شود.
بلند کردن اجسام سنگین: فشار زیاد ناشی از بلند کردن مکرر اجسام سنگین.
بیماری‌های عصبی و عضلانی: اختلال در عملکرد عضلات و اعصاب.
جراحی‌های لگن: آسیب به عضلات کف لگن پس از جراحی.

علائم و نشانه‌ها

احساس ناراحتی یا درد در ناحیه مقعد
نشت یا بی‌اختیاری مدفوع
خونریزی مقعدی
احساس عدم تخلیه کامل روده
خارش یا تحریک مقعد
احساس سنگینی در ناحیه لگن
علائم و نشانه‌ها
عوامل خطر

عوامل خطر

یبوست یا اسهال مزمن
بارداری و زایمان‌های متعدد
سن بالا
سرفه مزمن
بلند کردن اجسام سنگین
بیماری‌های عصبی و عضلانی
جراحی‌های لگن یا مقعد

روش های تشخیص

معاینه بالینی: پزشک با بررسی ناحیه مقعد در حالت‌های مختلف، مانند حالت نشسته یا خمیده، می‌تواند بیرون‌زدگی راست‌روده را مشاهده کند. همچنین ممکن است پزشک از بیمار بخواهد هنگام معاینه، فشار بدهد تا پرولاپس بیشتر نمایان شود.
شرح حال بیمار: پزشک با پرسیدن درباره علائم مانند نشت مدفوع، خونریزی، درد یا احساس عدم تخلیه کامل روده، اطلاعاتی از وضعیت بیمار به‌دست می‌آورد.
آزمایشات تصویر‌برداری: در برخی موارد، برای ارزیابی دقیق‌تر از روده و ناحیه لگن، آزمایشاتی مانند سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی ممکن است تجویز شود.
آزمایشات عملکردی: در صورت شک به ضعف عضلات کف لگن، آزمایشات عملکردی مانند مانومتری مقعدی برای اندازه‌گیری فشار عضلات مقعدی و بررسی کنترل مدفوع ممکن است انجام شود.
پروکتوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی: این روش‌ها به پزشک امکان می‌دهد که داخل راست‌روده و مقعد را مشاهده کند و هرگونه ناهنجاری یا التهاب را بررسی نماید.

روش‌های درمانی غیرجراحی

روش‌های درمانی غیرجراحی
تغییرات در رژیم غذایی: افزایش مصرف غذاهای پر فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار هنگام دفع مدفوع. همچنین مصرف مایعات کافی به بهبود حرکات روده کمک می‌کند.
ملین‌ها: استفاده از ملین‌های نرم‌کننده مدفوع یا فیبری می‌تواند به جلوگیری از یبوست و کاهش فشار روی مقعد کمک کند.
تمرینات تقویتی عضلات کف لگن (کگل): این تمرینات می‌توانند به تقویت عضلات کف لگن و مقعد کمک کنند و باعث بهبود کنترل مدفوع و کاهش علائم بیرون زدگی رکتوم شوند.
داروهای موضعی: استفاده از کرم‌ها یا پمادهای مخصوص برای کاهش التهاب، درد یا تحریک در ناحیه مقعد ممکن است تجویز شود.
تغییرات در شیوه زندگی: اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین، کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن، و مدیریت سرفه‌های مزمن یا شرایطی که فشار داخل شکم را افزایش می‌دهند، می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
فیکس کردن بافت: در مواردی که فقط بافت داخلی رکتوم دچار این عارضه است می‌توان با استفاده از باندهای پلاستیکی بافت رونده را در جای خود ثابت کرد.

روش جراحی

نوع جراحی این عارضه به شرایط خاص بیمار بستگی دارد. چندین روش جراحی برای درمان این مشکل وجود دارد که هر کدام مزایای خاص خود را دارند. این جراحی‌ها می‌توانند از طریق برش شکمی یا از راه مقعد انجام شوند.
یکی از روش‌های جراحی شامل اتصال راست‌روده به استخوان لگن (ساکروم) است که به تثبیت راست‌روده کمک می‌کند. روش دیگر، برداشتن بخش افتاده راست‌روده و اتصال مجدد آن به بقیه روده است تا عملکرد طبیعی دستگاه گوارش بازگردانده شود. این نوع جراحی به نام رکتوپکسی شناخته می‌شود و در حدود 97% موارد موفقیت بلندمدت در رفع پرولاپس رکتوم دارد.
برای بیمارانی که به یبوست مزمن مبتلا هستند، می‌توان بخشی از روده که عملکرد ضعیفی دارد را شناسایی و با عمل رکتوپکسی آن قسمت را برداشت. این کار معمولاً باعث بهبود یبوست و مشکلات گوارشی می‌شود.
بهترین راهکار درمان پرولاپس رکتوم, جراحی با لیزر می باشد که بدون درد و خونریزی منجر به بهبودی شرایط بیمار خواهد شد. این روش نوین درمانی نسبت به عمل های سنتی, هزینه کمتری را شامل خواهد شد و همراه با جراحی انجام می شود.
دکتر مهرداد رضایی متخصص بیماری های نشیمنگاه تهران، با بهره‌گیری از تکنیک‌های نوین و تیم حرفه‌ای خود، بهترین انتخاب برای درمان مشکلات ناحیه مقعد است. ایشان با استفاده از روش‌های کم‌تهاجمی لیزری، خدماتی ایمن و موثر به بیماران ارائه می‌دهند.

در مراحل اولیه و خفیف، با تغییرات سبک زندگی و انجام تمرینات کگل، ممکن است نیازی به جراحی نباشد. اما در موارد پیشرفته، جراحی ضروری است.

پیشگیری از یبوست، انجام تمرینات کف لگن، و پرهیز از زور زدن هنگام دفع می‌تواند به جلوگیری از پرولاپس کمک کند.

مانند هر عمل جراحی، جراحی پرولاپس مقعد نیز ممکن است عوارضی داشته باشد که شامل عفونت، خونریزی یا عود مجدد بیماری است. با این حال، بیشتر بیماران پس از جراحی بهبود کامل می‌یابند.

دكتر مهرداد رضایی - متخصص و جراح بیماری های مقعد در تهران